 |
|
|
Augustin Wibbelt (1862 - 1947)
Gedichte in münsterländer Mundart
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De aolle Pastor
He hät ne graute Priäge daohn,
Ne Priäge van den Daut;
De ganze Kiärk was müskenstill,
Besonners äs he slaut.
He slaut: Dat ene wör gewiß,
Se kaimen alle dran,
Doch weIl von all de erste? Vlicht-
He söwst, en aollen Mann.
Nu kümp he ut de Sakerstie
In'n hellen Sunnenschien,
Sin egen Waort dat geiht em nao:
Soll he de erste sien?
He geiht den stillen Patt hendahl,
Do liggt se, Graff an Graff -
»0 leiwe Här, du nimms mi sacht
Ut mine Hand den Staff.
Wenn't sien sall! De Wäg was wiet,
Verslietten sind de Schoh,
Un möde sin ick, leiwe Här!
Wenn't sien sall- män to!«
He steiht an't Kiärkhoffspäörtken still-
De Immen sind an' t Wiärk:
De ganze Linnenbaum de summt
Äs't Üörgel in de Kiärk.
He mäck dat Kiärkhoffspäörtken to -
Wat'n Liäben wiet un siet!
»0 leiwe Här, mi dücht apatt,
Et hät no' n bittken Tied.«
(aus: A.W. Mäten-Gaitlink, Rheda-Wiedebrück 1991 (7), S. 32f , Heckmann Verlag)
Novemberdag
De Dag hät sick verslaopen,
Et is auk gar to gries un kaolt.
Verdreitlick kick de Sunn dör't Huoll,
Un trurig steiht de Waold.
Up't kahle Feld de Schaiper
Smitt in de Kaor en frisken Schauf -
De Dag de humpelt ächter'n Busk
Un krüpp in't welke Lauf.
A.W. Mäten-Gaitlink, S. 16
De Winter
De Winter kümp in't Land,
He plückt de Baime kahl
Un wo he äöhmt, de Wiesk
Se wät so fost un fahl.
Nu smitt he dicken Snei
Met vulle Hand hendahl.
De ganze Welt is witt,
De kaolle Wind de snitt.
De Hasen un de Vöß
De driägt iähr wullen Jack,
De Mus krüpp deip in't Lock,
De Lünink unner't Dack.
Un wi - Guott Dank - wi sitt't
Auk unner Dack un Fack
Met Mann un Frau un Kind
Un lustert up den Wind.
De Winter geiht üm' t Hus
Un luert dör de Gliew,
He rüttelt an de Düör
U n kloppet an de Schiew.
Du wille rugge Gast,
Blief du us mänvon'n Liew!
Wi häfft - Guott Dank - en Füer,
Dicht Dack un faste Müer.
*
A.W. Mäten-Gaitlink, S. 37
Augustin Wibbelt (1862 – 1947)
An de Krippe
Du leiwe Kind, ick lot nich lok,
Ick laot nich nao met mine Bitten:
Ganz ächter in den lesten Hok
Von dinen Stall do mögg ick sitten.
Do sitt ick gutt, do häff ick Ruh,
Do sall de Düwel mi nich finnen –
Un kaim he doch, min Heiland du,
Du kanns em mäcklick üöwerwinnen.
Un wat he praohlt, un wat e lacht,
Un sitt he vull von leige Nücken,
An dine Krippe bräck sin' Macht,
Sin Zepter geiht in dusend Stücken.
Min Elend stonn bis an den Rand,
En Kind is mi to Hölpe kummen
Un hät met sine kleine Hand
Mi alle Angst von'n Hiätten nummen.
Anm: ächter = hinten Hok: Winkel -
mäcklick: leicht - leige: böse - Nücken: Tücken
|
|
|
|
Erstausgabe: Mäten-Gaitlink. Gedichte
in münsterländer Mundart.
Essen: Fredebeul & Koenen [1909]. 256S.
|
|
|
|
De aolle Baum
Ick weet en aollen huollen Baum,
De steiht up hauge Grabenkant;
Do drömt he sinen Winterdraum,
Dö wät he wach in'n Sunnenbrand.
Un äöller wät he jedes Jaohr,
Wätjedes Jaohr auk wier junk,
Un windt en grönen Kranz in't Haor,
Un is doch män en Stump un Strunk.
Du meins, du wörs en aollen Mann,
Dat Liäben suer, dat Stiärben hatt?
Den aollen Baum den kiek di an,
Den huollen Baum - un schiäm di wat!
aus: Pastraoten-Gaoren, 1999 (5), S. 30
|
|
|
Summerdag
Sülwerblanke Seißen duket
Deip in gollne Äöhrenflot.
Schraote Rieg' - de Maihers bruket
Breeten Swunk un fasten Fot.
Wichter stellt de hau gen Garwen,
Glainig unner'n witten Hot-
All dat Liäben, all de Farwen,
Vuller Lust un Kraft un Glot!
Pastraoten-Gaoren, 1999 (5), S. 27
|
|
|
|
Aobendraut
Dat Aobendraut verglaihet,
De schöne Dag mott stiärben.
Alls, wat up Äer blaihet,
Mott welken un verdiärben.
Wat stigg un steiht, geiht unner.
So sall dat arme Liäben
All sine schönen Wunner
Ümsüß, vergiebbens wiäben?
Ick glaif, de lei we Häer
Sitt ächter't Aobendraut
Un sammelt von de Äer
Dat Schöne in den Schaut.
Pastraoten-Gaoren, 1999 (5), S.34
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Äs ick junk was!
Äs ick junk was, stonn de Himmel
Naiger an de Welt,
Lagg en Stück dovon wull manksen
Blao in't gröne Feld.
o du leiwe Flaß,
Dat so lustig woß,
Äs ick junk no was!
Äs ick junk was, gonk dat Rädken
Winteraobendlank,
Up den Stuoben ächter'n Uoben
Snurrde dat so swank.
o de Spinnerie,
Sank un Klank un junge Tied -
Alles is vörbi!
* A.W. Mäten-Gaitlink, S. 21,
De lesten Rausen
Do fällt en Blatt von'n Baum,
Kin Lüftken hät sick raihet.
In'n hellen Sunnenschien
De rauden Rausen glaihet.
De Welt is no so schön,
Denk nich toviell an muorgen!
Wat kummen sall, dat kümp,
Drüm mak di kine Suorgen!
Do fällt en Blatt von'n Baum!
De Sunn, de sinkt in'n Westen.
De Rausen dor an'n Struk-
Et sind de allerlesten.
*A.W. Mäten-Gaitlink,, S. 28
*
So mögg ick sien!
So mögg ick sien äs düsse Dag:
So siälenwarm un wiet,
So klaor in minen Üöwerlag,
So still un aohne Striet.
De BIomen staoht an Wiägesrand,
Dat Feld ligg vuller Gold.
Dorüöwerhiär de Himmel spannt
Sin Telt so blank un stolt.
So mögg ick sien: för annere riek
Un för mi sölwer froh,
Den Himmel drüöwer - dann is' t gliek
,Oft so kümp oder so.
* A.W. Mäten-Gaitlink, S. 17
Et gaff ne Tied
Et gaff ne Tied, do scheen de Sunn
Viell heller, äs se döht,
Vielllänger sank de Nachtigall
Un sank no 'mol so söt.
Vigölkes stönnen üöwerall
De wieden Wiesken vull -
Ick weet nich, of ick Flittken hadd' ,
Doch fleigen konn ick wull.
Un wenn de Sunn versunken was,
Dann satt so still un graut
De leiwe Här up gollnen Stohl
Midden in't Aobendraut.
Nu seih ick bloß dat Aobendraut -
Et gaff enmol ne Tied,
Do was ick, och so junk, so junk!
Wat ligg de Tied all wiet!
Verluoren
Tobuten singt de Nachtigall,
Se singt - un ick mott grienen.
De dunkeln Wolken staoht tohaup,
Do kann de Maon nich schienen.
Süß säög de Maon van'n Appelbaum
De witten BIomen sniggen,
Un säög en frisk upsmietten Graff
Swatt up den Kiärkhoff liggen.
Un ümmer singt de Nachtigall,
Äs wenn de Himmel uoppen -
Swieg still! Well alls verluoren hät,
Den bliff nicks mähr to huoppen.
A.W. Mäten-Gaitlink, S. 25
O Sunn!
o Sunn, 0 Sunn; 0 siälige Sunn,
Wat lachs du so lustig harunner!
U n gripps so week un so warm to Grunn',
Dat Liäben to wecken, dat Wunner!
De graoe Welt un de griese Wolk
Met Gold vergülls du se beide,
Vull Sülwerglans ligg Diek un Kolk-
Un min Hiätt is vull Freide, vull Freide!
A.W. Mäten-Gaitlink, S. 24
Summermuorgen
De Summernacht sitt week up iähren Stohl
Un dreiht den Fahm un dreiht - ick seih se nicken.
Kum geiht dat Rad, un sachte snurrt de Spol,
Still- slöpp de Klock, of is se no an't Ticken?
In'n Außen stigg't. En Lüftken, swaor von Dau,
Flügg dör de Baim, man häört de Flittken weihen -
Do steiht de junge Muorgen, frisk un glau,
Met Augenlöchten un met Backenglaihen.
Still hät de Nacht iähr Rad bisiete stellt
Un will met möde Hand den Muorgen wenken;
De springt von'n grönen Biärg in't giälle Feld
Un gripp ne Seiß un lött se lustig blänken.
A.W. Mäten-Gaitlink, S. 24
|
|
|
Lewink
Du lei we Lewink, lehn mi
Din flinke Flittkenpaar,
Din Hiätt, dat warme, kleine,
Vull Sank un suorgenbar!
Wat wull ick fleigen, fleigen
Bis in den blaoeri Grund!
Un lut un lustig singen,
Un dat soll klingen, klingen,
So wiet de Äer rund!
Pastraoten-Gaoren, 1999 (5), S. 27
|
|
|
|
Erstausgabe: Pastraoten-Gaoren.Gedichte in münsterländischer Mundart. Essen: Fredebeul & Koenen 1912. 208S.
|
|
|
|
Dat junge Gräs
De Snei is lange smolten.
Dat junge gröne Gräs
Krüpp lanksam ut de Äer
An't Lecht un wäß un wäß.
Dat Gräs will gar nich praohlen
Met Farwen kunterbunt:
Legg gröne Sunnensiede
Up wintergriesen Grund.
Et wiäwet Spier an Spier,
De Tall is üöwer Maot,
Un jede Spier en Wunner
Bis in de kleinste Naoht.
O Salomon, din Mantel,
De schönste, den du häs -
En Biäddelpludden tieggen
Dat junge gröne Gräs!
Pastraoten-Gaoren, S. 37
|
|
|
|
|
|
O leiwe Moder Nacht!
O leiwe Moder Nacht,
Den weeken Mantel spreh'!
Deck to, wat liäft un lacht,
Deck to, wat wund un weh!
WeIl dör den Dag hät danzt,
Lichtfötig, liäbensfroh;
Un den de Arbeit dreef
Vöran met Hüh un Hoh;
Un den dat Lieden slog
Met sine hatte Roh'; (= Rode – Rute)
Un den de Sünnenlust
Smeet in de swatte Soh' – (= Sohe – Schlamm)
Deck dine Kinner, Moder Nacht,
Met dinen Mantel alle to!
|
|
|
|
|
|
|
Wo is de Sunn?
De Wolken gaoht in Truer,
De Dag is bleek un blind,
Allmanksen grint en Schuer,
Un ümmer klagt de Wind.
Man süht kin' Muorgen löchten,
Man süht kin Aobendraut.
Guott staoh us bi! In Fröchten
Ick glaif, de Sunn is daut!
Pastraoten-Gaoren, S. 35
|
|
|
> zu den Sonderseiten der Autoren
s. > Gedichte-Katalog
s. a. Wibbelt-Gedichte unter:
> Frühling > Herbst > Tiere > Vanitas
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De Köster
Wenn use Köster Üörgel spiellt,
Dann brust de ganze Kiärk.
Dat Üörgel, seggt se, wör en aolt
Un halfverslietten Wiärk.
De Köster auk is aolt un swack
Un krümmelt sick so wäg;
Man glöff, et duer' nich lange mähr,
Dat he up'n Kiärkhoff lägg.
Doch wenn de Köster Üörgel spiellt,
Dann brust de ganze Kiärk
So stark, dat ick von Aollerdum
Un Swäckte gar nicks seggen.miärk.
ln'n Fröhjaohr driff dat jünkste Lauf
De äöllste Wiehenstrunk:
De Mann is aolt, dat Üörgel auk,
Doch sine Kunst is junk.
Un sine Kunst de geiht met em
Un steiht met up ut't Graff;
Ick denk, dat he in' t Paradies
Wier Üörgel spiellen draff.
U n singet dann de Engel all
Den Alleluja-Sank,
Wenn use Köster Üörgel spiellt:
Wat giff dat dann en Klank!
Fröher
Wenn de Sunn so graut un raut
Ächter'n Busk harunnersank,
Fünnen sick de Knecht' un Wichter
All tobuten up de Bank.
Binnen satt de Buer alleen,
Speeg in daude Ask un sweeg,
Un de Meerske hen un wier
No dör Küeck un Kammer steeg.
Doch dat wiällige junge Volk
Buten wor de Tied nich lank;
Wat dat helle Lachen lustig
Dör den stillen Aobend klank!
Lanksam quamm de Nacht heran,
Streek harup met weeke Flucht.
»Laot us singen!« - hell von buoben
Keek harunner Lucht an Lucht.
»Laot us singen!« Frie un frank
Trock de Sank den Kamp entlank,
Sleek metunner sacht un sinnig,
Bis he wier to Höchten sprank.
Wenn de blanke Maon sick wees,
Un tor Ruh de Meerske raip,
Moß dat Singen all verklingen,
Un de ganze Welt de slaip. -
Steiht dat aolle Hus no fast?
Un tobuten auk de Bank?
Singet no de Knecht' un Wichter,
Singt se no den aollen Sank?
Niewwel
Niewwel spinnt dat griese Laken,
Alles deckt he to,
Will dat leste Füer toraken -
Sunn, wo bis du, wo?
Busk un Baum, de mött't sick duken
In dat Graff so grao.
Niewwel will de Welt versluken,
Kümp mi söwst to naoh.
Kümp un luert dör de Gliewen,
Riff sick an de Wänn',
Legg an mine Fensterschiewen
Sine natten Hänn'.
Legg sick kaolt up't warme Liäben,
Stigg mi an de Kiäll,
Will mi sinen Sleier wiäben
Lanksam üm de Siäll.
Och, wu lange sall dat blieben,
Sall dat blieben so?
We' will us den Gast verdrieben?
Sunn, wo bis du, wo?
* A.W. Mäten-Gaitlink, S. 25
Et gaff ne Tied
Et gaff ne Tied, do scheen de Sunn
Viell heller, äs se döht,
Vielllänger sank de Nachtigall
Un sank no 'mol so söt.
Vigölkes stönnen üöwerall
De wieden Wiesken vull -
Ick weet nich, of ick Flittken hadd' ,
Doch fleigen konn ick wull.
Un wenn de Sunn versunken was,
Dann satt so still un graut
De leiwe Här up gollnen Stohl
Midden in't Aobendraut.
Nu seih ick bloß dat Aobendraut -
Et gaff enmol ne Tied,
Do was ick, och so junk, so junk!
Wat ligg de Tied all wiet!
A. W. Mäten-Gaitlinkh, S. 14
|
|
|
|
Aobend
Nu äöhmt de Welt so möd' un deip,
Et weihet week un lau.
Nu äöhmt de Welt, äs wenn se slaip,
Un sachte fällt de Dau.
De Stärne staoht un kiekt so still
Un kiekt so ni epen to.
Mott slaopen all, wat was sen will,
So wät et frisk un froh.
Pastraoten- Gaoren, S. 22
|
|
|
|
Dat Liäben
Dat Allerschönste up de Welt
Is doch dat Liäben!
Dat Sugen un Söken, sacht un söt,
Dat Raihen un Weggen met Härm' un Föt,
Dat Wassen un Wiäben.
Et schint so minn un is so stark,
Et kann wat driägen,
Un wat et hät, dat höllt et wiß.
Dat Allerschönste up Äern is:
Dat Liäben hiägen.
Pastraoten-Gaoren, 1999 (5), S. 18
|
|
|
De Blomenwiesk
Wat steiht de Wiesk von BIomen vull,
Wat stigg de söte Liäbensflot,
Äs wenn se üöwerschümen wull
Von lutter Lust un Mot.
Un drüöwerhiär Goldfunkelwolk,
Se wiäwet sacht met Sülwerlut:
Dat is dat kleine flügge Volk,
Dat sügg den Hannig ut.
Kin Wunner, dat de leiwe Sunn
So lanksam hier vörüöwergeiht;
Mi dücht, dat se ne heele Stunn
Verwünnert stille steiht.
Pastraoten-Gaoren, S. 21
|
|
|
|
So klein un doch so graut
Min kleine Riek, ick häff di ganz
Up enmol vör mi staohen;
Ick kann met enen Rausenkranz
Di tweemol sacht ümgaohen.
Du bis so klein - un doch so graut,
Ne ganze Welt vull Wunner,
Vull Liäbenslust, vull Naut un Daut-
So geiht't harup, harunner,
Unjeden Dag un jedes Jaohr
Wat giebben un wat nummen.
Ick sitt hier no met witte Haor
Un seih wat Niees kummen.
Pastraoten-Gaoren, S. 17
|
|
|
